29 WRZEŚNIA - ŚWIĘTYCH ARCHANIOŁÓW MICHAŁA, RAFAŁA I GABRIELA
Miłosierny Bóg troszczy się o człowieka, dba o nas i stąd mamy aniołów, którzy są obecni przy nas, chronią nas i pomagają nam. Anioły są "sposobami" obecności Boga objawiającego się w świecie, Jego manifestacją i Jego głosem. Łączą niebiosa z ziemią i "sprowadzają" na nią Boga. Wszędzie tam, gdzie możemy spotkać się z dobrocią, miłością, jednością, tam też obecny jest anioł. Nierzadko słyszymy: Ty jesteś moim aniołem, a mówimy tak wtedy, gdy spotykamy się z okazaną nam czyjąś dobrocią, życzliwością. Słusznie tak czynimy, bowiem w tej pomagającej nam osobie objawia się nam dobroć i miłosierdzie Boga. "Mieć anioła" oznacza uczestniczyć w dobroci Bożej, w okazanej nam Jego łasce.
WYRZEŹBIENI, WYKUCI, WYMALOWANI
Artyści przedstawiali aniołów w postaci ludzkiej ze skrzydłami, z wyrazem twarzy młodzieńców lub dzieci, bardzo często ubranych we wspaniałe szaty lub nagich i bosych (jako symbol niewinności i oderwania się od spraw ziemskich). Ubrani w białe szaty i przepasani na znak gotowości do spełniania Bożych poleceń, trzymają w rękach kadzielnice, symbolizujące zanoszenie modlitwy do Boga. Przedstawiani są też z mieczem (symbol Bożego gniewu), z narzędziami męki (symbol Bożego miłosierdzia), z wagą (symbol sprawiedliwości). W sztuce sakralnej bywają też wyobrażenia samych główek aniołów, zazwyczaj otoczonych chmurami. Malarze często malowali aniołów śpiewających i grających na różnych instrumentach muzycznych, są oni bowiem wśród ludzi zwiastunami radości i piewcami Boga. Chóry anielskie stanowią zaś o niezwykłej atmosferze, jaka panuje w niebie. O kimś, kto pięknie śpiewa, mówimy: śpiewa jak anioł lub ma anielski głos. Także i my chwalimy Boga naszym życiem, modlitwą i pieśnią, chociażby tą, śpiewaną w świętej liturgii Kościoła: Chwała na wysokości Bogu, czy Święty, Święty, Święty. Majestatyczny wyraz postaci aniołów wyraża przeczuwane przez ludzkie serce piękno samego Boga.
BYĆ PODOBNYM DO NIEBIAŃSKICH ANIOŁÓW
Miłość wyraża się nie tylko słowami, ale czynami, dobrym postępowaniem, pomocą innym, stąd również i my, pomimo że jesteśmy ludźmi, otrzymujemy misję aby być podobnymi do aniołów.
Z Pisma Świętego poznajemy działanie i imiona trzech Archaniołów: Gabriela, Rafała i Michała. Bóg pragnie, aby były one pomocnymi nam w dążeniu do Boga i w życiu z bliźnimi. Mamy zwiastować słowo Boga, towarzyszyć bliźnim w życiu i walczyć ze złem, tak jak kiedyś Gabriel zwiastował Maryi radosne posłanie, a Rafał towarzyszył w drodze podróżującemu Tobiaszowi, zaś Michał walczył z szatanem.
Aby lepiej zrozumieć naturę Archaniołów, musimy odszyfrować znaczenie ich imion. Pismo Święte przywiązuje wielką wagę do imienia, bowiem ono wyraża istotę tego, kto jest tym imieniem oznaczony, jego szczególne powołanie i przeznaczenie. Imiona Archaniołów wyrażają coś boskiego, bowiem odnoszą się do Boga. Sięgają istoty stosunku stworzenia do Stwórcy. Nie wyrażają czegoś, bez czego można by się obejść, pozostając we właściwej relacji do Boga. Nie mieć zgodności z Archaniołami: Gabrielem, Rafałem i Michałem - wyczuwamy to umysłem i naszą mądrością serca - oznaczałoby przejście na pozycje Lucyfera, buntownika mówiącego Bogu: - Nie.
WIESZCZĄCY TAJEMNICE BOGA
Gabriel po hebrajsku znaczy: Mąż Boży; albo Bóg jest moją mocą. Najczęstsze jego przedstawienia w sztuce ukazują go z przepaską na czole, z laską w ręku, ale bywa też przedstawiany z kulą ziemską.
W swej misji spełnia rolę posłańca, który przekazuje ludziom przesłanie od Boga. W Księdze Daniela (8,15) Archanioł Gabriel pojawia się jako istota niebiańska o wyglądzie mężczyzny. Jest on zwiastunem potężnego, mocnego działania Boga w sytuacjach po ludzku niemożliwych. Mocy Bożej potrzeba było, aby starzy i niepłodni: Elżbieta i Zachariasz, mogli wydać na świat Jana Chrzciciela. Mocy Bożej potrzeba było, aby dokonało się Wcielenie Syna Bożego w łonie dziewiczej Matki. Archanioł Gabriel spełnił wielką rolę w przekazywaniu Bożej tajemnicy w wydarzeniach związanych z historią zbawienia.
Nasze podobieństwo do Gabriela jest największe wówczas, gdy wołamy całym sobą: Ty jesteś moją mocą, gdy zawierzamy siebie i innych mocy Bożej. Opieramy się na Bogu, Jego moc jest dla nas. Jest w tym imieniu zawarta nadzieja i poczucie bezpieczeństwa: nie jestem sam! Moc Boża jest ze mną! Jesteśmy podobni też do Archanioła, gdy wyjaśniamy innym, że: Pan jest z nimi! z nami! z tobą! ze mną! i że nie powinniśmy się niczego lękać. Tak kiedyś Archanioł Gabriel powiedział do Maryi: Pan z Tobą, nie bój się.
Określenie: Bóg jest moją mocą - zwiera w sobie prawdę o słabości stworzenia w stosunku do Stwórcy. Inaczej mówiąc, jeśli Bóg nie jest moją mocą, to ulegam złudzeniu, że ja sam w sobie jestem silny, że we mnie jest źródło mocy potrzebnej mi do życia i do ocalenia. Źródło naszych niepowodzeń może być w złej postawie, w sądzeniu że nikt nie jest naszą mocą. Ten Archanioł przypomina nam wciąż, kto powinien być naszą mocą. Patronuje: pocztowcom, radiu i telewizji.
KSIĄŻĘ ANIOŁÓW GOTOWY DO DZIAŁANIA
Rafał po hebrajsku znaczy: Bóg uzdrawia - Bóg uleczył - Uzdrowienie Boże - Lekarstwo Boże. Rafał to jeden z siedmiu Archaniołów, którzy stoją w gotowości przed majestatem Pana. (por. Tb 12,15). Jest księciem aniołów. W Księdze Tobiasza pojawia się pod postacią ludzką i przybiera popularne żydowskie imię Azariasz, towarzysząc w drodze bohaterowi księgi.
Przedstawia się go w sztuce sakralnej jako pielgrzyma, trzymającego rybę lub butelkę.
To on był towarzyszem i przewodnikiem młodego Tobiasza w drodze z Niniwy do Raga w Medii. Uzdrowił ze ślepoty jego starego ojca i uwolnił od złego ducha dręczoną napaściami szatana Sarę. Poradził też młodemu Tobiaszowi, by ożenił się z nią. Uzdrowienie od zła fizycznego i duchowego mówi nam o Bogu uzdrawiającym.
Potrzeba nam lekarza, bowiem: Od Najwyższego pochodzi uzdrowienie (Syr 38,2). Potrzeba nam także przewodnika w drodze, byśmy nie chodzili jak ślepi, błądząc i potykając się. Choroba to nierzadko także zaślepienie, zadufanie w sobie, nieszukanie pomocy u Boga. Bóg poprzez Rafała dokonał tylu dobrych czynów tym, którzy przyjęli uległym sercem jego kierownictwo i pomoc.
Nauczył on także ludzi obdarowanych łaską Boga, okazywania Mu wdzięczności: A teraz uwielbiajcie Pana na ziemi i dziękujcie Bogu! (Tb 12,20).
Wielu jest takich ludzi, którzy niosą ulgę w cierpieniu i w chorobie, towarzysząc bliźnim w posłudze, starając się im ulżyć. Jest to misja na podobieńs-two Rafała: towarzyszyć, troszczyć się o bliźnich, pomagać im w ich potrzebach, strzec. Archanioł Rafał patronuje: pielgrzymom, chorym, chirurgom; bywa wzywany w czasie zarazy.
POGROMCA ZBUNTOWANYCH ANIOŁÓW
Michał po hebrajsku znaczy: Któż jak Bóg! To Archanioł Bożej sprawiedliwości, sądu, łaski i zlitowania, jeden z najpotężniejszych duchów niebiańskich. Jego zawołanie wyraża zdumienie, podziw, uwielbienie dla Stwórcy i jest mistycznym przeżyciem wielkości i dobroci Boga. Okrzyk ten ukazuje, że nikt i nic nie jest ponad Boga! Wyraża też wdzięczność i radość za dar istnienia, za to że stworzenie może zdumiewać się, podziwiać i wielbić Boga. Ukazuje potrzebę chwalenia Boga i stworzeń rozmiłowanych w majestacie Stwórcy. Jest w tym imieniu zawarta siła do przezwyciężania zła. Archanioł Michał i jego aniołowie walczą dzielnie z aniołami zbuntowanymi, są bowiem rozpaleni miłością Boga (por. Ap 12,7).
Archanioła Michała przedstawia się ubranego w zbroję, z mieczem w ręku, zabijającego smoka; albo z wagą, na której odmierza on ciężar dobrych i złych uczynków zmarłego.
Towarzyszy umierającym w odejściu ich dusz do nieba. Biorąc z niego wzór - także i my - powinniśmy występować przeciwko fałszywym bogom, przeciw złu, niesprawiedliwości i jakiemukolwiek zniewoleniu człowieka.
Kościół wzywa na pomoc Archanioła Michała przeciw zasadzkom szatana - nieprzyjaciela Boga i ludzi. Archanioł Michał patronuje: umierającym, szermierzom, złotnikom, mierniczym, rentgenologom, rytownikom, szlifierzom i kaplicom cmentarnym.
PRZEMIENIAĆ ZIEMIĘ W NIEBO
Jeszcze tutaj, na ziemi życie nasze i bliźnich może się stawać małym niebem, gdy umiejętnie korzystać będziemy z danej nam wolności, z możliwości miłowania i czynienia dobra. Ważna jest świadomość, że nie jesteśmy sami, ale mamy towarzyszy, aniołów i Archaniołów, którzy nas strzegą, chronią, czasami interweniują w sposób nadzwyczajny. Stawajmy się zwiastunami obecności Boga w świecie i bądźmy głosicielami wśród ludzi chwały Boga i przeświadczenia, że On jest z nami i nas wszystkich ochrania, zbawia i uświęca.
Wprowadzanie w życie postaw świętych Archaniołów, naśladowanie tego, co jest zawarte w ich imionach i czynach, jest dziełem Ducha Świętego i może się nam udać, gdy wsparci zostaniemy Bożą łaską. Liturgiczne wspomnienie i modlitwa o wstawiennictwo trzech Archaniołów: Gabriela, Rafała i Michała może nam w tym pomóc.
ks. Stanisław Groń SJ