Głównym centrum pielgrzymkowym jest Jasna Góra (4-5 mln pątników rocznie).
Kolejne miejsca zajmują: Kraków Łagiewniki (kult Miłosierdzia Bożego i św. Faustyny), Licheń, Kalwaria Zebrzydowska. Od początku lat 70. ubiegłego wieku zaczęła wzrastać ranga Niepokalanowa jako ośrodka pielgrzymkowego związanego z kultem Niepokalanej i św. Maksymiliana Marii Kolbego. Specyficznym ośrodkiem pielgrzymkowo-patriotycznym stała się w latach 80. Warszawa z grobem ks. Jerzego Popiełuszki.
Większość pielgrzymek katolickich wiąże się z kultem maryjnym. Pojawił się on na naszych ziemiach wraz z przyjęciem przez Polskę chrztu. Od 
początku też kult ten odgrywał ważną rolę w dziejach naszego kraju i narodu. Najtrafniej ujął to Jan Paweł II, mówiąc na Jasnej Górze 5 czerwca 1979 r., że Maryja „po swojemu kształtuje procesy dziejowe na polskiej ziemi”.
Kult maryjny i związane z nim pielgrzymki zintensyfikowały się zwłaszcza po lwowskich ślubach Jana Kazimierza, złożonych 1 kwietnia 1656 r., w których oficjalnie proklamował on Matkę Bożą Królową Polski. Stanowiły one formę dziękczynienia za cudowną obronę Jasnej Góry w 1655 r.
Wśród historyków panuje na ogół zgodność, że od ślubów lwowskich Jana Kazimierza kult Maryi zaczął mieć charakter kultu państwowego i narodowego. 
Nastąpiło nieznane w innych krajach europejskich sprzężenie świadomości religijnej ze świadomością narodową. Zaznaczyło się to szczególnie w okresie rozbiorów Polski, a także w czasach najnowszych, w czasie rządów komunistycznych. Sanktuaria maryjne zawsze pełniły bardzo ważną funkcję integrującą Polaków z różnych zakątków kraju i o różnym statusie społeczno-zawodowym. Przejawiało się to przede wszystkim podczas licznych pielgrzymek. 
Ośrodki kultu religijnego zaczęły też odgrywać ważną rolę obyczajową. Pielgrzymowanie sprzyjało bowiem rozszerzaniu zainteresowań, pozwalało poznać inne środowisko, inne obyczaje, inne regiony i miejscowości. Osobę, która nie odwiedziła jakiegoś cudownego miejsca czy nie odbyła dłuższej pielgrzymki, uważano po prostu za „prostaka”.
Zdecydowana większość ośrodków kultu maryjnego (i nie tylko!) integrowała społeczności zarówno w skali lokalnej i regionalnej, jak i ponadregionalnej, a niekiedy również międzynarodowej (np. Jasna Góra). Integrowały one naród, bardzo często wbrew podziałom wyznaniowym czy społecznym. 
Szczególna rola przypadała i przypada nadal pielgrzymkom pieszym, zwłaszcza zdążającym do sanktuariów maryjnych. Pielgrzymki piesze uważane są nadal za najbardziej „czystą”, niejako „klasyczną” formę pielgrzymowania. Głównym centrum tego pątnictwa jest Jasna Góra, ale pielgrzymki piesze notuje się w przypadku niemal wszystkich sanktuariów. Polacy wędrują pieszo również do Ostrej Bramy, a w ostatnich latach coraz więcej Polaków pokonuje pieszo szlak wiodący do św. Jakuba w Santiago de Compostela. Pątnicy, wędrując niekiedy kilkanaście dni szlakiem pielgrzymkowym, spotykają się z mieszkańcami różnych regionów, różnych miast i wsi. Nawiązuje się niewidzialna nić pojednania i wytwarza się poczucie swoistej wspólnoty - zarówno religijnej, jak również społecznej i narodowej.
Szczególne natężenie ruchu pielgrzymkowego notuje się w okresie głównych uroczystości religijnych, związanych zazwyczaj z ważniejszymi odpustami. Łącznie w Polsce w głównych ośrodkach o zasięgu co najmniej regionalnym notuje się ponad 450 dni odpustowych. Do najważniejszych i najpowszechniej występujących należą odpusty związane ze świętami Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (31 maja), Jej Wniebowzięcia (15 sierpnia) i Narodzenia (8 września), a w Polsce również święto Królowej Korony Polskiej (3 maja) i Matki Bożej Szkaplerznej (16 lipca). Szczególnie obchodzone są święta związane z konkretnym sanktuarium i konkretnym wizerunkiem Maryi. Spośród takich odpustów najbardziej znany wiąże się ze świętem Matki Bożej Częstochowskiej (26 sierpnia), które ma zasięg międzynarodowy. Łącznie w przypadku blisko 20 sanktuariów ustanowiono święta związane ze znajdującymi się tam wizerunkami Maryi. W niektórych ośrodkach odpusty wiążą się też z rocznicą cudownego pojawienia się czczonego wizerunku Maryi (np. Leśna Podlaska, 26 września) lub rocznicą koronacji cudownego wizerunku. Niekiedy obok odpustów maryjnych odbywają się odpusty związane ze świętami Pańskimi (np. w Kalwarii Zebrzydowskiej, Piekarach Śląskich, Kalwarii Pacławskiej, na Górze Świętej Anny, w Wejherowie).
W niektórych dzielnicach Polski silnie zaznacza się „regionalny” charakter pielgrzymek, które nierzadko zabarwione są swoistymi elementami ludowymi, folklorystycznymi. Odnosi się to przede wszystkim do obszarów górskich (zwłaszcza Karpat), Śląska, Kaszub, Kujaw, Warmii. Obok treści religijnych odpusty stanowią bowiem swoisty przegląd zwyczajów regionalnych. Przez stulecia głównym odpustom towarzyszyły wielkie jarmarki czy targi (np. Częstochowa, Kalwaria Pacławska, Kalwaria Zebrzydowska).
Polskę odwiedza obecnie ok. 1,5 mln pielgrzymów zagranicznych rocznie. Jeżeli spojrzymy na obecny zasięg przestrzenny oddziaływania poszczególnych sanktuariów katolickich, to zdecydowanie wyróżniają się Jasna Góra (500 tys. obcokrajowców z ponad 80 krajów) i krakowskie Łagiewniki (ok. 500 tys. pielgrzymów z blisko 90 krajów). W Łagiewnikach pątnicy zagraniczni stanowią blisko 25% ogółu pielgrzymów. Jest to najwyższy odsetek w Polsce i jeden z najwyższych w Europie (przykładowo Lourdes - 15%).
za: niedziela.pl, zdjęcia: google.pl