Konserwacja zabytkowego ornatu ze zbiorów Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Wolbromiu
Ornat to wierzchnia szata liturgiczna ubierana przez kapłana podczas sprawowania Najświętszej Ofiary. Słowo „ornat” pochodzi od łacińskiego ornare (łac. ozdabiać) i ornatus (łac. ubiór). Pierwotnie ornat w starożytnej Grecji i Rzymie stanowił rodzaj wierzchniego okrycia, a następnie u początków rodzącego się Kościoła został przejęty do celów liturgicznych. W ciągu wieków wykształciło się wiele form i krojów ornatu, począwszy od długich i szerokich ornatów gotyckich, aż po skracane ornaty rzymskie, które upowszechniły się po Soborze Trydenckim. Pierwotne ornaty charakteryzowały się brakiem ozdób. Dopiero w okresie późniejszym, zaczęto stosować coraz to cięższe i wyszukane tkaniny, które przyozdabiano złoconymi haftami. Wiele ornatów powstałych w okresie potrydenckim stało się misternie zdobionymi prawdziwymi dziełami sztuki. Dopiero Sobór Watykański II przyniósł z sobą powrót do pierwotnych form ornatu. Niestety, zazwyczaj współczesne ornaty mają niewiele wspólnego ze szlachetnym pięknem dzieł minionych wieków.
Ornat jest symbolem ofiary krzyżowej Chrystusa oraz ciężaru służby Bożej spełnianej przez kapłana, jako robotnika w winnicy Pańskiej. Ornat jest także symbolem miłości Bożej przykrywającej wszelki grzech oraz symbolem doskonałości. Symbolika ornatu i jego znaczenie najpełniej wyrażana jest w słowach modlitwy podczas jego zakładania: „Panie, który powiedziałeś: Jarzmo moje jest słodkie, a brzemię moje lekkie, daj ażebym mógł je tak dźwigać żeby zasłużyć na łaskę Twoją”.
Ornat ze zbiorów wolbromskiej parafii składa się z kilku rodzajów tkanin, z których najcenniejsze są: XV-wieczna późnogotycka preteksta kolumnowa w tylnej części ornatu oraz XVII-wieczna jedwabna tkanina z boków ornatu. Preteksta stanowi jeden z rzadkich przykładów zachowanych do dzisiejszych czasów haftów figuralnych płaskich. Tkanina ta została podzielona w układzie wertykalnym na trzy pola, w tym jedno pole zostało przecięte na drodze zmian w kroju szat liturgicznych i nie zachowało się do dnia dzisiejszego w całości. Haft figuralny z kolumny przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem oraz św. Katarzynę i św. Barbarę. Tkanina z boków ornatu pochodzi najprawdopodobniej z Francji i wykonana została w stylistyce kompozycji tureckich z motywami roślinnymi. Kolumna z przedniej części ornatu to tkanina prezentująca adaptacje historyzmu i obecności tzw. neostyli w historii tekstyliów. Datowana jest na przełom XIX i XX wieku.
W przeszłości ornat poddawany był kilkakrotnie naprawom, które doprowadziły do utraty jego wartości artystycznych. Ponadto obiekt był bardzo zakurzony i zabrudzony. Występowały liczne przetarcia i zacieki. Dzięki pozyskanym w 2015 roku środkom finansowym z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwa Małopolskiego, w Pracowni Badań i Konserwacji Tkanin Zabytkowych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie (www.konserwacjatkanin.pl) przeprowadzono pełną konserwację obiektu, która przywróciła zabytkowi dawny blask. Działania te były poprzedzone profesjonalnymi badaniami mikrobiologicznymi oraz badaniami laboratoryjnymi, które pozwoliły precyzyjnie określić technologię użytych materiałów.
Ornat ze zbiorów Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Wolbromiu jest świadectwem minionych wieków oraz piękna dawnej liturgii sprawowanej w rycie trydenckim. Więcej informacji na ten temat można uzyskać na stronie internetowej: http://www.pch24.pl/we-mszy-trydenckiej-urzeka-piekno-i-jej-bogactwo-teologiczne,6829,i.html
Na fotografiach zamieszczonych poniżej widać ornat przed i po zabiegu konserwacji:
